Giao dịch liên kết là gì? Những thủ tục gì để nhận diện được rủi ro về thuế trong chuyển giá năm 2022. Doanh nghiệp cần làm gì để tránh được rủi ro về thuế trong GDLK?
#1. Giao dịch liên kết
#1.1. Giao dịch là gì
Hiện nay có khá nhiều khái niệm về giao dịch, tuy nhiên chúng tôi xin đưa ra một vài khái niệm cơ bản, thường dùng:
Theo wikipedia.org thì giao dịch là một giao kèo hay giao thiệp do nhiều đối tác hay đối tượng riêng biệt tiến hành với nhau, có thể là:
- Khái niệm giao dịch trong tài chính.
- Khái niệm giao dịch trong lý thuyết cơ sở dữ liệu.
Theo Bộ luật dân sự 2015 hiện hành thì giao dịch được khái quát như sau: "Giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. Giao dịch dân sự thực chất là một loại sự kiện pháp lý làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quan hệ pháp luật dân sự".
Như vậy, giao dịch được hiệu là sự trao đổi giữa các chủ thể với nhau về tài sản, vấn đề nào đó trên sự thỏa thuận và tự nguyện của các bên.
VD: Giao dịch do các bên thỏa thuận và thống nhất ý chí: Hợp đồng mua bán tài sản, hợp đồng vay, thuê tài sản, thế chấp, ....
#1.2. Liên hết là gì
Với khái niệm liên kết cũng khá rộng, ở trong phạm vi chia sẻ này chúng tôi chia sẻ các bạn về công ty liên kết trong mối quan hệ giữa các doanh nghiệp với doanh nghiệp, doanh nghiệp với cá nhân, hay doanh nghiệp với chủ thể khác.
Liên kết là hai hay nhiều chủ thế có những mối quan hệ khác nhau như: Vốn, kiểm soát, điều hành, chi phối hay gia đình, ...
#1.3. Giao dịch liên kết là gì
Giao dịch liên kết là những giao dịch của các bên có quan hệ liên kết phát sinh trong quá trình sản xuất, Kinh doanh như các hoạt động: Mua, bán, trao đổi, thuê, cho thuê, mượn, cho mượn, chuyển giao, chuyển nhượng máy móc, thiết bị, hàng hóa, cung cấp dịch vụ; đi vay, cho vay, dịch vụ tài chính, đảm bảo tài chính và các công cụ tài chính khác; mua, bán, trao đổi, thuê, cho thuê, mượn, cho mượn, chuyển giao, chuyển nhượng tài sản hữu hình, tài sản vô hình và thỏa thuận sử dụng chung nguồn lực như hợp lực, hợp tác khai thác sử dụng nhân lực; chia sẻ chi phí giữa các bên có quan hệ liên kết.
#2. Dấu hiệu, hành vi chuyển giá
#2.1. Chuyển giá là gì?
Chuyển giá là việc thực hiện chính sách giá đối với hàng hóa, dịch vụ và tài sản được chuyển dịch giữa các thành viên trong tập đoàn qua biên giới không theo giá thị trường nhằm tối thiểu hóa số thuế của các công ty đa quốc gia trên toàn cầu.
Xem thêm bài viết chuyển giá là gì? Chuyển giá có phải là trốn thuế không tại đây!
#2.2. Những dấu hiệu, hành vi chuyển giá thường gặp?
- Doanh nghiệp lỗ liên tục nhiều năm vẫn luôn mở rộng đầu tư và doanh thu ngày càng tăng;
- Doanh thu thấp hơn hay bẳng với giá vốn hàng bán;
- Doanh nghiệp chuyển giá thông qua góp vốn của bên nước ngoài (FDI) là tài sản, chuyển giao công nghệ định giá quá cao;
- Chuyển giá thông qua CCDV, nhiều khi dịch vụ có hợp đồng mà thực tế không phát sinh;
- Thanh toán các phí dịch vụ như tiếp thị, quảng cáo, quản lý tư vấn, hỗ trợ, hoa hồng,… hay các chi phí phân bổ cho DN trong tập đoàn thường không chứng minh dịch vụ đã được cung cấp.
- Thanh toán hộ cho công ty trong tập đoàn không thu phí bảo lãnh, chi phí vốn;
- Chi trả các khoản về nhãn hiệu, bản quyền, phí giấy phép không chứng minh được tính hợp lý;
- Trả lãi vay cao hơn lãi suất của ngân hàng cho vay (cùng điều kiện về xếp hạng tín dụng);
- Thực hiện một số công việc không tính phí cho công ty liên kết;
- Giao dịch nhiều với các DN có thuế suất ưu đãi;
- Các công ty lãi trong giai đoạn ưu đãi nhưng giảm lãi dần trong giai đoạn hết ưu đãi;
#3. Những lưu ý khi kiểm tra, thanh tra thuế
Để hiểu rõ các thủ tục, nội dung về khi kiểm tra, thanh tra về chuyển giá (giao dịch của các bên có quan hệ liên kết với nhau). Cơ bản như sau:
- GDLK là giao dịch kinh doanh giữa các bên có quan hệ liên kết;
- Giao dịch độc lập là giao dịch kinh doanh giữa các bên không có quan hệ liên kết;
#3.1. Nhận dạng các GDLK dẫn đến chuyển giá
Chuyển giá là gì? Chuyển giá được hiểu là việc thực hiện chính sách đối với hàng hóa, dịch vụ được chuyển dịch giữa các bên có quan hệ liên kết (các bên liên kết) không theo giá thị trường nhằm tối thiểu hóa tổng số thuế phải nộp của tất cả các bên liên kết đó. Chuyển giá chính là hành vi thiết lập giá giao dịch kinh doanh không theo nguyên tắc “giá thị trường” giữa hai công ty có quan hệ liên kết nhằm tối thiểu hóa lợi nhuận nộp thuế, chuyển thu nhập từ nơi có thuế suất cao đến nơi có thuế suất thấp (hoặc các nước thiên đường thuế) để giảm thiểu số thuế phải nộp.
#3.2. Nguyên nhân thúc đẩy chuyển giá
+ Có sự chênh lệch về thuế suất thuế TNDN của Việt nam với nhiều quốc gia trên thế giới, có ưu đãi thuế giữa các ngành nghề, lĩnh vực trong cùng quốc gia tạo ra những “vùng trũng” khi thực hiện nghĩa vụ thuế
+ Quy định về hạn chế thanh toán bằng tiền mặt là nguyên nhân thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước thành lập các công ty con, công ty liên kết để chuyển từ trốn thuế sang chuyển giá để tránh thuế, đặc biệt là chuyển giá từ kinh doanh thông thường sang lĩnh vực xã hội hóa đang được ưu đãi thuế TNDN (như y tế, giáo dục, thể thao, nông nghiệp,…)
+ Dựa vào quyền tự định đoạt giá mua, giá bán thực hiện hoạt động chuyển giá để mua lỗ các công ty không có quan hệ liên kết nhằm làm giảm số thuế phải nộp hoặc chuyển giá để tạo lãi giả làm giá trên thị trường chứng khoán.
#3.3. Quy định pháp luật về chuyển giá
Gần đây, Chính phủ ban hành Nghị định 132/2020/NĐ-CP quy định về quản lý thuế đối với các doanh nghiệp có GDLK có những nội dung cơ bản sau:
- Phân tích so sánh;
- Phân tích so sánh và loại trừ khác biệt;
- Các phương pháp xác định giá thị trường;
- Trách nhiệm và quyền hạn của CQT;
- Quyền và nghĩa vụ của người nộp thuế.
#3.4. Phương pháp xác định giá
Về phương pháp để xác định giá trong giao dịch với các bên có quan hệ liên hết hiện này gồm 03 phương pháp xác định giá. Các phương pháp bao gồm:
- Phương pháp so sánh giá giao dịch độc lập;
- Phương pháp so sánh tỷ suất lợi nhuận;
- Phương pháp phân bổ lợi nhuận;
Trước đó, Quy định pháp luật áp dụng Thông tư 66/2010/TT-BTC, sau đó áp dụng đến NĐ 20/2017/NĐ-CP và văn bản sửa đổi bổ sung. Gần đây, Chính phủ ban hành Nghị định số 132/2020/NĐ-CP về hướng dẫn quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch với các bên có quan hệ liên kết.
#3.5. Các bên có quan hệ liên kết
Các bên có quan hệ về Vốn, Kiểm soát, Quản lý, Chi phối, ... tới nhau là những bên có quan hệ liên kết. Để hiểu rõ hơn về quan hệ liên kết các bạn xem tiếp nhé.
#4. Các câu hỏi thường gặp
Hỏi: Vay giám đốc có phải giao dịch liên kết không?
Trả lời: Theo quy định tại NĐ số 132/2020/NĐ-CP thì: "Trường hợp giám đốc điều hành, kiểm soát DN, nếu DN vay mượn của giám đốc Công ty có ít nhất 10% vốn góp của chủ sở hữu được xác định là có quan hệ liên kết và giao dịch vay tiền là giao dịch với bên liên kết. Xem thêm tại đây nhé.
Hỏi: Doanh nghiệp có vay vốn của Ngân hàng để phục vụ hoạt động kinh doanh với tỉ lệ trên 25% vốn chủ sở hữu. Vậy trường hợp này có phải là GDLK không? Tỉ lệ 25% theo Nghị định số 132/2020/NĐ-CP là tính trên số dư nợ vay hay trên từng món vay?
Trả lời: Về việc xác định giao dịch với bên liên kết: Tại điểm d khoản 2 Điều 5 Nghị định số 132/2020/NĐ-CP quy định:
“d) Một doanh nghiệp bảo lãnh hoặc cho một doanh nghiệp khác vay vốn dưới bất kỳ hình thức nào (bao gồm cả các khoản vay từ bên thứ ba được đảm bảo từ nguồn tài chính của bên liên kết và các giao dịch tài chính có bản chất tương tự) với điều kiện khoản vốn vay ít nhất bằng 25% vốn góp của chủ sở hữu của doanh nghiệp đi vay và chiếm trên 50% tổng giá trị các khoản nợ trung và dài hạn của doanh nghiệp đi vay.”
Trường hợp vay của ngân hàng với tỷ lệ trên 25% VCSH và chiếm trên 50% tổng giá trị các khoản nợ trung và dài hạn được xác định là các bên có quan hệ liên kết. Khi đó giao dịch phát sinh giữa 02 bên là GDLK.
- Về việc xác định tỷ lệ 25% trên vốn chủ sở hữu được tính trên tổng số dư nợ vay.
Hỏi: Giao dịch thuê nhà của giám đốc làm văn phòng có thuộc trường hợp liên kết?
Trả lời: Giao dịch thuê nhà của giám đốc làm văn phòng không phải là GDLK bạn nhé.
Trên đây, Trên đây, Hãng Kiểm toán ES đã chia sẻ bài viết về GDLK. Nếu có vướng mắc hay chia sẻ gì các bạn để bình luận bên dưới hoặc đặt câu hỏi theo đường dẫn https://esaudit.com.vn/hoi-dap/. Cảm ơn các bạn theo dõi bài viết giao dịch liên kết là gì? Chúc các bạn thành công!
